Geneza
Prekursorami XVI wiecznej reformacji w Europie byli Jan Wiklef, angielski teolog, i Jan Hus, czeski reformator, który spłonął za herezję w 1415 roku w Konstancji. Obaj sprzeciwiali się bogactwu kościoła, nepotyzmowi i symonii, rozwiązłości i niedouczeniu księży katolickich. Za przyczyną haseł głoszonych przez Jana Husa rozgorzały krwawe wojny na terenie Śląska i Czech, które doprowadziły w efekcie do uniezależnienia się kościoła czeskiego od cesarstwa niemieckiego, nic jednak w samym Kościele katolickim nie zmieniając. Przez cały XV wiek sprzeciw wobec rozkładu moralnego Kościoła katolickiego wzrastał w społeczeństwach Europy. Wybuchnął jednak dopiero w roku 1517, za sprawą Niemca Marcina Lutra. Wysłał on do części niemieckich biskupów 95 tez, w których proponował reformę Kościoła. Jego postulaty zyskały ogromną popularność – dzięki, dość świeżemu jeszcze, wynalazkowi druku szybko rozprzestrzeniły się po całych Niemczech, a wkrótce – po całej Europie. Trafiły nawet do Jerozolimy. Wystąpienie Marcina Lutra padło w odpowiednim czasie na bardzo odpowiedni grunt, szczególnie, że to właśnie w państewkach Rzeszy Niemieckiej tendencje reformacyjne były bardzo żywe. Wkrótce po wystąpieniu Marcina Lutra rozpoczęły się krwawe i długie wojny niosąc ze sobą głębokie przemiany społeczeństw europejskich, nie omijając niemal żadnego kraju.