Reformy Kościoła i ruchy religijne

Papiestwo, Kościół zaczęły podlegać tym samym procesom feudalizacyjnym co społeczeństwo świeckie. W X wieku o wyborze papieży decydowały rzymskie rody arystokratyczne.. Wyraźnie zarysowała się tendencja zdobycia władzy nad Stolicą Apostolską przez jedną dynastię. Dostojnicy kościelni zbyt mocno zaangażowani w życie doczesne wspierali szerzenie się nepotyzmu i symonii. Próby reform wyszły od dworu cesarskiego i środowisk kościelnych. Ten drugi związany był z tak zwaną reformą kunicką. Najszerszy program reform sformułował Grzegorz VII. Ogłosił ją na zwołanym przez siebie synodzie. Jego najważniejsze postanowienia to: zakaz przyjmowania inwestytury z rąk świeckich, wprowadzenie zasady celibatu oraz reorganizacja kurii rzymskiej. W XII wieku pojawił się ruch dobrowolnego ubóstwa. Odpowiedzią papiestwa na wyzwania epoki były reformy zmierzające do pogłębienia chrystianizacji. Wprowadzono obowiązek kazań, powstawały szkoły przyparafialne, upowszechnił się sakrament małżeństwa. Zaczęto bardziej kontrolować Kościół lokalny.