Sacrum i profanum

Wczesne początki religii giną w mrokach przeszłości. Brak odpowiednich przekazów piśmiennych nie pomaga religioznawcom w rekonstrukcji charakteru dawnych wierzeń. Pewnych informacji dostarcza archeologia, folklor oraz religioznawstwo porównawcze, które określa podobieństwa i różnice pomiędzy religiami świata. Dzięki tym naukom można choć trochę zobaczyć, jak kształtowała się wiara w bóstwa na przestrzeni wieków. Pierwsze przesłanki dotyczą faktu, że nasi przodkowie prawdopodobnie byli politeistami – wierzyli w wielu bogów. Jednak zanim do tego doszło badacze wskazują na jeszcze bardziej podstawową sprawę: animizm. Animizm zakładał, że świat dzieli się na materię i ducha, który po śmierci zostaje zaklęty w roślinach, zwierzętach lub kamieniach. Z tego poglądu prawdopodobnie wyrósł późniejszy religijny dualizm. Prawdopodobnym powodem, dla którego człowiek zaczął wierzyć w bogów, był strach. Człowiek sprzed paru tysięcy lat nie posiadał wiedzy i nie mógł zrozumieć otaczającego go świata, dlatego nadawał mu cechy boskie (nadanie przyrodzie cech boskich to panteizm). Burze z piorunami były efektem boskiego gniewu, a deszcz po czasie suszy był zesłany przez boga, który został odpowiednio przekonany do tej właśnie czynności. Od tego momentu ludzie zaczęli przypisywać bóstwom różne dziedziny, za które mieli być odpowiedzialni.

Później wyróżniono jedno naczelne bóstwo (henoteizm), które zdetronizowało pozostałe, a stąd już prosta droga do monoteizmu. Ewolucja religii widoczna jest między innymi w zmniejszaniu się liczby bóstw. Oczywiście w dzisiejszych czasach zdecydowanie dominuje u nas reklamy monoteistyczne. No i takie reklamy są największe na świecie, każda z trzech największych religii oparta jest na monoteizmie. Jednak to wcale nie oznacza, że nie znajdziemy na świecie innych ośrodków, gdzie mocno jest rozwinięta religia z wieloma bóstwami, jednak pomimo wszystko to religie monoteistyczne zdecydowanie zdominowały dzisiejszy świat.